در دسترس‌ترین بخش کویری ایران کویر مرنجاب است. امنیت این منطقه در مقایسه با سایر قسمت‌های کویری نظیر کویر لوت، اعتدال نسبی دمای آن، تنوع جاذبه‌های گردشگری، تنوع گونه‌های جانوری و پوشش گیاهی آن، از این منطقه فضایی وصف ناشدنی ساخته است.
قلعه مرنجاب، کاروانسرایی است در کویر که در مسیر راه ابریشم قرار دارد و کاروان‌ها برای سفر به خراسان، اصفهان، ری و بالعکس از این مسیر می‌گذشتند.
می‌گویند که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه‌های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود. حمله ازبک‌ها و افغان‌ها از طریق دریاچه نمک و پیشروی آنها تا به کاشان و اصفهان، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال ١٠١٢ قمری سریعاً یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد.
بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیدبانی درست شده است و زمانی ٥٠٠ پاسدار مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تأمین می‌کرد، اما امروز جوان سرباز وظیفه‌ای که اهل اردبیل است از این اثر باستانی و توریست‌های آن مراقبت می‌کند..
جاده آران و بیدگل به مرنجاب و دستکن یکی از راههای ارتباطی بوده که اصفهان را به شهرهای کاشان، یزد، مشهد و تهران متصل می‌ساخته است.
در زمان صفویه مسیر اصفهان(پایتخت) و مشهد از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. مسیر مرنجاب- اصفهان را از طریق کاشان به جاده سنگفرش اصفهان-مشهد متصل می‌ساخته است.
این مسیر از گرمسار به طرف پایین منحرف شده و تا سیاهکوه ادامه می‌یابد و به جاده دستکن متصل می‌شود. دستکن در ادامه مسیر مرنجاب، محل انشعاب جاده‌ای بوده که کاشان را به گرمسار و ورامین مرتبط می‌ساخته و شاخه ای به طرف اردستان و شاخه ای به جانب یزد ادامه می‌یافته است.
مجموعه این مسیرها به عنوان جاده‌های فرعی برای اتصال به جاده ابریشم در بخشی که دامغان را به ری متصل می‌کرده، عمل می‌کرده است.
مرنجاب با چهار چیز شناخته می‌شود: کاروانسرا، جزیره سرگردان ، دریاچه نمک و تپه‌های شنی. با طی مسافت کوتاهی می‌شود از کاروانسرا به میان دریاچه نمک و تپه‌های شنی رسید.
کاروانسرای مرنجاب:
کاروانسرای مرنجاب در موقعیت جغرافیایی ’٧و ْ٣٤ عرض جغرافیایی و ’٤٨و ْ٥١ طول جغرافیایی، در ارتفاع ٨١٠ متری از سطح دریای آزاد در حاشیه جنوبی دریاچه قم و دقیق‌تر در ٥٠ کیلومتری شمال شرق مرکز شهرستان‌های آران و بیدگل قرار دارد.
در حاشیه جنوبی دریاچه نمک ، کاروانسرای مرنجاب قرار دارد. این بنای آجری در مسیر یکی از شاخه های معروف جاده ابریشم قرار گرفته است.
این کاروانسرا توسط سازمان میراث فرهنگی باز سازی شده است. در ایران معمولا مسافت بین دو کاروانسرا حدود 6 فرسنگ (36 کیلومتر) بوده تا مسافران پس طی طریق یک روزه ، شب را در کاروانسرای بعدی پناه گیرند.
این کاروانسرا به‌شکل قلعه ای مربع شکل ساخته شده است و 6 برج در دیوارهای آن تعبیه شده است. ابعاد حیاط 30×20 متر است و چندین اتاق و شاه نشین به دور آن قرار دارند.
بیرون قلعه برکه کوچکی وجود دارد که از دو چشمه آب تلخ و شور و چشمه شیرین پر می‌شود. این چشمه‌ها با هم به سطح زمین می‌آیند .مسئول مرمت کاروانسرا می‌گوید قرار است مسیر این دو چشمه از هم جدا شود تا از آب شیرین آن بهره‌برداری شود.
جزیره سرگردان:
جزیره سرگردان تپه ای است که در دریاچه نمک آران و بیدگل قرار دارد . برای رسیدن به این جزیره که در نزدیکی ساحل جنوبی دریاچه خشک نمک قرار دارد باید مسیر کاشان به آران و بیدگل را طی کرد و سپس وارد جاده خاکی مرنجاب شد .
پس از طی مسافتی در حدود 35 کیلومتر وارد دریاچه شد و سپس با طی مسافتی در حدود 15 کیلومتر در داخل دریاچه به جزیره سرگردان رسید .
این جزیره که بلندترین نقطه آن در حدود 808 متر بالاتر از سطح دریای آزاد است از سنگهای متخلخل آتشفشانی تشکیل شده است و عاری از هرگونه پوشش گیاهی است . مناظر دریاچه نمک از فراز این جزیره آنچنان بدیع و زیباست که هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند.
اتلاق نام سرگردان به این خاطر است که هنگامی که از فاصله دور به این جزیره نگاه می کنید دو انتهای جزیره در افق محو می شوند و منظره‌ای مانند کشتی سرگردانی در دریای بیکران کویر پدید می‌آورند.
محو شدن دو انتها به علت گرمای شدید منطقه و در نتیجه آن خطای دید و شکست نور است . پیشینیان معتقد بودند که این جزیره دایما در حال حرکت است و از جایی به جای دیگر نقل مکان می‌کند .
دریاچه نمک آران:
دریاچه نمک آران در فاصله 35 کیلومتری شمال شرقی شهرستان آران و بیدگل واقع است . این دریاچه از غرب به کوه‌های سفید‌آب و سیاه کوه و منطقه پارک ملی کویر , از شمال و غرب به کویر مسیله و از جنوب به کویر مرنجاب و بند ریگ محدود است .
وسعت این دریاچه در حدود 647 کیلومتر مربع است. زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلابها و آبهای سطحی در طول قرنها پدید آمده است.
با هر بار بارش و تبخیر آب در این دریاچه , نمک‌های موجود کرت‌بندی‌های زیبایی بوجود می‌آورند که دیدن مناظر آن خالی از لطف نیست .
زمینهای اطراف این دریاچه بشدت باتلاقی هستند بنابر این بی‌گدار به آب نزند و از مسیر‌هایی که در پایین متن به آن اشاره شده برای دیدن این قسمت از کویر استفاده کنید.
تپه های ماسه:
در فاصله 12 کیلومتری شرق کاروانسرا، حاشیه غربی تپه‌های شن روان تا دور دست به سمت شرق گسترده شده اند.. این تپه ها که به "رمل" معروفند در بهار پوشش گیاهی زیبایی بر تن می‌کنند.
زمانی که این منطقه از کویر را می‌بینید اگر هوا ابری است و پیش‌بینی می‌کنید هر لحظه امکان دارد باران ببارد و باد شروع به وزیدن کند، داخل رمل‌ها نشوید و تنها در حاشیه آنها از حرکت کنید. به راحتی می‌توان در توفان شن این منطقه راه را گم کرد.
راه های ورود به دریاچه :
دو راه برای ورود به دریاچه وجود دارد . راه اول , مسیر شهرستان آران به مرنجاب است که از کنار امامزاده هلال ابن علی شروع می شود. پس از طی مسافتی در حدود 35 کیلومتر ( اگر با مینی‌بوس یا اتوبوس باشید به علت آسفالته نبودن راه 2ساعت به طول می‌انجامد) به دو راهی دریاچه نمک می‌رسید.
مسیر دوم , پس از عبور از کاروانسرای مرنجاب و طی مسافتی در حدود 10 کیلومتر به دو راهی چاه دستکن می‌رسید که با انتخاب مسیر سمت دریاچه می توان وارد دریاچه شد .( کاروانسرا در مسیر دستکن قرار دارد)
باز هم تاکید می‌کنیم، زمینهای اطراف دریاچه بشدت باتلاقی هستند بنابراین رانندگی در خارج از این دو مسیر می تواند مشکل آفرین باشد.
برای سفر به کویر مرنجاب می‌توانید 5 شنبه ظهر از تهران حرکت کنید تا قبل از غروب به کاروانسرا برسید و بساط چادر‌ها را علم کنید. شب را به کویر نوردی در اطراف کاروانسرا بگذرانید و جمعه صبح به دیدن رمل‌ها و دریاچه و جزیره سرگردان بروید.
بهترین زمان برای سفر به کویر نیمه ماه قمری است ، زمانی که ماه کامل بوده و مدت زمان زیادی را از زمان طلوع تا غروب در آسمان طی می‌کند. البته بسیاری از منجمان آماتور کویر را به خاطر افق باز و صاف آن برای رصد انتخاب می‌کنند و در زمانی که ماه در آسمان نیست به این منطقه می‌آیند.
به زودی لوازمی که برای این سفر لازم دارید را به شما یاد‌آوری خواهیم کرد.
